پروژه ضوابط و معیارهای طراحی بیمارستان معماری، فضاها و تجهیزات

خلاصه ای از پروژه:

امروزه طراحی بیمارستان‌ها از رویکرد صرفاً پزشکی و جراحی به سمت انسان‌گرایی تغییر یافته و فضاهای اقامتی شبیه به هتل اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند. بیمارستان‌ها بر اساس تعداد تخت (کوچک تا بزرگ)، نوع حمایت مالی (دولتی، خصوصی، خیریه) و نوع فعالیت (عمومی، تخصصی، دانشگاهی) دسته‌بندی می‌شوند. بیمارستان‌های دانشگاهی با امکانات گسترده تشخیصی و درمانی، نقش مهمی در پژوهش و آموزش دارند و نیازمند طراحی ویژه‌ای با سالن‌های سخنرانی و اتاق‌های تشریح هستند.

در طرح‌ریزی بیمارستان، موقعیت مکانی باید آرام، دارای فضای کافی برای بخش‌های مختلف و امکان گسترش آینده باشد. جهت‌گیری اتاق‌ها بر اساس نوع کاربری اهمیت دارد؛ برای مثال، بهترین جهت برای اتاق درمان و جراحی بین شمال غربی و شمال شرقی است. طراحی باید شامل جداسازی مسیر بیماران سرپایی و بستری، راهروهای عریض (حداقل 1.5 متر) برای جریان گردشی مناسب، و درهای بهداشتی با مقاومت بالا در برابر مواد شوینده و عایق صدا باشد. پله‌ها باید دارای نرده و بدون لبه برآمده باشند و آسانسورهای جداگانه برای جابجایی افراد، داروها و تخت‌ها در نظر گرفته شوند.

مسیریابی در بیمارستان باید به گونه‌ای باشد که از انتقال میکروب جلوگیری شود و سیستم تک‌راهرویی دیگر استاندارد نیست. اتاق‌های جراحی باید به شکل مربع و با اندازه مناسب (حدود 6.5 × 6.5 متر) طراحی شوند تا کار در هر جهت به آسانی انجام گیرد. کف و دیوارهای اتاق عمل باید صاف و قابل شستشو باشند. اتاق بیهوشی نیز باید دارای اندازه کافی (حدود 3.8 × 3.8 متر) و درهای کشویی برقی باشد که به اتاق عمل باز می‌شوند.

عناوین و فهرست کلی پروژه:

1. **بیمارستان و معماری آن**
* تغییر رویکرد به سمت انسان‌گرایی
* شبیه‌سازی به هتل
* اهمیت فضای اقامتی
* کوتاه شدن مدت بستری
* تمایل به اتاق‌های یک یا دو تختی

2. **فهرست مندرجات**
* قسمت بندی و تعیین محدوده
* انواع بیمارستان‌ها
* مفهوم طرح ریزی
* مسیریابی
* اتاق‌های جراحی اصلی
* داروخانه
* آبریزگاه
* رعایت نکات ایمنی در جراحی
* استریل‌سازی مرکزی
* بخش مراقبت‌های ویژه
* بخش‌های مراقبت
* دپارتمان‌های مراقبت

3. **قسمت بندی و تعیین محدوده**
* بخش‌های مراقبت، معاینه و درمان
* انبار و محل نگهداری زباله
* اداری و فن آوری
* اقامتی، آموزشی و پژوهشی
* حمایتی برای خدمات

4. **انواع بیمارستان‌ها**
* اندازه: کوچک (تا 50 تخت)، کوچک (تا 150 تخت)، استاندارد (تا 600 تخت)، بزرگ
* حمایت‌کنندگان مالی: دولتی، نیکوکاری، خصوصی، ترکیبی
* نوع فعالیت: عمومی، تخصصی، دانشگاهی

5. **بیمارستان‌های دانشگاهی**
* ظرفیت خدماتی بالا
* امکانات تشخیص و درمانی گسترده
* پژوهش و آموزش
* سالن‌های سخنرانی و تشریح
* طراحی ویژه اتاق‌ها

6. **مفهوم طرح ریزی**
* موقعیت: فضای کافی، منطقه آرام، عدم آلودگی، زمین آزاد برای گسترش
* جهت: اتاق درمان و جراحی (شمال غربی-شمال شرقی)، بخش پرستاری (جنوب-جنوب شرقی)
* تصویر: گسترش شامل چهار فاز سازندگی و پارک
* اشکال ساختمانی درمانگاه بیماران سرپایی
* راهروها: پهنای مناسب، سقف معلق، نورگیر
* درها: بهداشت، عایق‌بندی، ارتفاع مناسب
* پله‌ها: نرده، بدون لبه برآمده، پهنای مناسب
* آسانسورها: جداگانه برای انسان، دارو، ملحفه، تخت، ابعاد مناسب

7. **مسیریابی**
* جدا کردن فعالیت‌ها برای جلوگیری از انتقال میکروب
* سامانه دو راهرویی
* جدا کردن جریان بیماران از محل کار کارکنان جراحی

8. **اتاق‌های جراحی اصلی**
* شکل مربع
* اندازه مناسب
* میز قابل حمل
* نور طبیعی
* اتصالات خدماتی
* جدا کردن بخش‌های استریل
* کف و دیوار صاف و قابل شستشو

9. **اتاق بیهوشی**
* اندازه مناسب
* در کشویی برقی
* تجهیزات لازم

10. **اتاق ترخیص بیهوشی**
* مشابه اتاق بیهوشی
* در لولایی

11. **اتاق شستشو**
* تقسیم به بهداشتی و معمولی
* حداقل پهنا
* تعداد سینک مناسب
* دریچه دید

12. **اتاق اشیاء استریل**
* فضای قفسه و کابینت
* دسترسی مستقیم از اتاق عمل
* متراژ مناسب

13. **اتاق تجهیزات**
* نزدیک اتاق عمل
* متراژ مناسب

14. **اتاق زیر مجموعه استریل**
* مرتبط با بخش استریل اتاق عمل
* بخش بهداشتی و معمولی
* تجهیزات لازم
* عدم اتصال به چند اتاق عمل

15. **اتاق گچ گیری**
* در محوطه بیماران سرپایی

16. **تجهیزات، شرایط پس از عمل، فناوری اتاق بهداشت و تهویه هوا**
* سیستم تهویه هوا
* جلوگیری از ترکیب هوای آلوده و تازه
* تعویض هوا
* جلوگیری از ورود هوا از اتاق‌های مجاور
* هوابندی اتاق عمل
* تغییر فشار

17. **فعالیت‌های جنبی**
* جدا از اتاق‌های عمل

18. **اتاق پرستارها**
* ابعاد مناسب
* جداسازی سیگاری‌ها
* تجهیزات لازم

19. **محل کار پرستارها**
* موقعیت مرکزی
* دید به راهروی کاری
* تجهیزات لازم

20. **اتاق گزارشات**
* متراژ مناسب
* تهیه گزارش عمل جراحی

21. **داروخانه**
* متراژ مناسب
* قفسه‌های گردشی

22. **اتاق نظافت**
* متراژ مناسب
* نزدیک اتاق عمل

23. **جایگاه تختهای تمیز**
* فضای کافی
* تعداد مناسب

24. **آبریزگاه**
* خارج از محدوده جراحی
* در لابی بیماران

25. **ملزومات اتاق بازگشت هوشیاری**
* تعداد تخت مناسب
* اتاق شستشو
* جایگاه نظارتی پرستار
* نور طبیعی

26. **رعایت نکات ایمنی در جراحی**
* درهای کشویی برقی
* سیستم باز کردن در با پدال پایی
* ارتفاع اتصالات الکتریکی
* کف رسانا
* رطوبت هوا
* اتاق نگهداری مواد بیهوشی ضد آتش

27. **روشنایی**
* قابل تنظیم
* چراغ‌های جراحی سقفی متحرک
* شدت روشنایی مناسب

28. **استریل‌سازی مرکزی**
* آماده‌سازی ابزار بیمارستان
* نزدیک دپارتمان جراحی
* رفت‌وآمد کم
* تعداد استریل‌سازها
* متراژ مناسب

29. **بخش مراقبت‌های ویژه**
* جلوگیری از اختلالات حیاتی
* کنترل، درمان و مراقبت
* تقسیم به جراحی و پزشکی داخلی

30. **ترتیب**
* بخش جداگانه
* دسترسی از طریق لابی
* بخش آتش‌نشانی جداگانه
* جایگاه کاری پرستاری مشرف به اتاق‌ها
* تعداد بیماران
* جایگاه پرستاران، استریل، مواد، تجهیزات
* فضای باز، بسته یا ترکیبی
* وظایف جانبی
* تجهیزات پزشکی
* نزدیکی به دپارتمان‌های جراحی و پزشکی داخلی
* دسترسی به آزمایشگاه و بانک خون

31. **بخش‌های مراقبت**
* فضای بسته
* ترافیک انسانی کم
* پنجره برای نور طبیعی

32. **دپارتمانهای مراقبت**
* تخصص‌های ویژه
* تعداد تخت مناسب
* جایگاه کاری پرستاران
* اتاق‌ها با فضای کافی
* کابینت و کمد کافی

33. **طراحی تالار اتاق های عمل بیمارستان (فصل اول)**
* اهمیت و پیچیدگی طراحی اتاق های عمل
* محل جانمایی اتاق های عمل در بیمارستان
* فاکتورهای مهم طراحی برای جانمایی اتاق های عمل

34. **طراحی تالار اتاق های عمل بیمارستان (فصل دوم)**
* جانمایی اجزاء داخلی در مجموعه اتاق های عمل
* منطقه ورودی بیماران و کارکنان و وسایل
* منطقه داخلی تالار اتاق های عمل
* منطقه اصلی در تالار اتاق های عمل
* منطقه خروج کار کثیف از تالار اتاق های عمل

35. **ورودی و محوطه بیمارستان**
* ورودی بیمارستان
* محوطه بیمارستان

36. **نور طبیعی، منظره و تهویه طبیعی در محیط بستری بیماران**
* ابعاد پنجره ها
* مکان پنجره ها
* جلوگیری از تابش آفتاب
* نوع باز شوی پنجره ها

37. **طراحی دکوراسیون اتاق انتظار بیمارستان**
* پوشش های فضا
* لوازم دکوراسیونی و کاربردی
* رنگ پوشش ها
* عناصر تزئینی
* لوازم سرگرم کننده
* نورپردازی
* تسهیلات گرمایشی و سرمایشی
* سرویس های بهداشتی

38. **معماری بیمارستان**
* بیمارستانهای “های – تک”
* بیمارستان کودکان آلبرتا کالگری- کانادا

39. **روند همکاری معمار داخلی در طراحی بیمارستان**
* برنامه فیزیکی
* پلان شماتیک
* پلان مقدماتی
* تاثیر فضاهای داخلی بر شکل معماری بیمارستان
* نقش معمار داخلی در تیم طراحی بیمارستان
* اثرات نور و رنگ در بهبودی بیماران
* طراحی داخلی