پروژه پاورپوینت تحلیل دگرگونی‌های شهرنشینی و شهرسازی ایران پس از اسلام از ظهور تا

خلاصه ای از پروژه:

ورود اسلام به ایران، با فتح شهرها و استقرار حاکمان مسلمان، منجر به تغییرات بنیادین در نگرش به فرد و اجتماع شد. مفهوم برابری انسان‌ها و ملاک قرار گرفتن تقوا، مناسبات اجتماعی جدیدی را رقم زد و دوران جدایی طبقاتی که با دیوارهای قلعه‌های حکومتی مشخص می‌شد، به پایان رسید. مهم‌ترین تحول شهری در این دوره، تغییر مفهوم شهر از محیطی محصور برای طبقات برگزیده به مکانی برای زندگی برادرانه و برابر بود که عدالت در سازمان فضایی آن تجلی می‌یافت.

در قرون اولیه پس از اسلام، شهرسازی تحت تأثیر نظام شهرنشینی ساسانی قرار داشت. این دوره شاهد ایجاد شهرهای نوساز به عنوان نماد قدرت و وحدت امپراتوری اسلامی، مانند بغداد، و همچنین تغییر چهره شهرهای موجود با ساخت مساجد و بناهای جدید با رنگ و بوی اسلامی، مانند اصفهان و ری بود. در این دوران، هنر ایرانی در قالب معماری ساختمان‌ها شکوفا شد و عناصر اصلی زیبایی‌شناسی شهری را به وجود آورد.

در قرون میانی، با گشایش شبکه‌های ارتباطی و ایجاد فضاهای عمومی متمایز از اماکن مذهبی، ساختار شهرها دستخوش تغییرات اساسی شد. احداث میدان و خیابان به همراه بازارها و کاروانسراهای شهری رونق گرفت و اوج این اقدامات در دوره صفوی و به ویژه در زمان سلطنت شاه عباس اول به چشم می‌خورد. پس از انقراض صفویه، فعالیت‌های شهرسازی نیز کاهش یافت و حکومت‌های بعدی نتوانستند تأثیر قابل توجهی در نظام شهرسازی ایران داشته باشند.

در قرون متاخر و در دوره قاجاریه، با انتقال پایتخت به تهران، فعالیت‌های اندکی در زمینه احداث میادین انجام شد که در مقایسه با دوران صفویه بسیار محدود بود. در این دوره، سبک‌های مختلف معماری مانند خراسانی، رازی و آذری نیز شکل گرفتند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را داشتند. سبک خراسانی با الهام از نهضت‌های علمی و ادبی، سبکی ساده و بی‌پیرایه بود که در آن سازمان شهر دچار تغییرات اساسی شد.

سبک رازی، که اوج آن در دوره سلجوقی بود، تحت تأثیر سبک‌های پارسی و پارتی قرار داشت و با حذف فضای شبستانی و ستون‌ها، ایوان و گنبد با پلان چهار ایوانی را به معماری ایران معرفی کرد. این سبک با استفاده از آجر با کیفیت بالا، ساختمان‌هایی با کارکردهای متفاوت مانند مدارس و آرامگاه‌ها را پدید آورد و دستاوردهای معماری آن را می‌توان رنسانسی برای ایران قدیم دانست.

به دنبال پروژه‌های دانشجویی برتر می‌گردید؟ با دانلود آسان پروژه‌های آماده برای استفاده، در زمان خود صرفه‌جویی کنید و از ایده‌های نوآورانه بهره‌مند شوید!

عناوین و فهرست کلی پروژه:

مقدمه**

**سیر تحول شهرنشینی و شهرگرایی بعد از اسلام**

* دوران پس از اسلام
* قرون اولیه
* قرون میانی
* قرون متاخر
* اوج شهرسازی: به وجود آمدن مکتب اصفهان و سبک تهران
* فتح ایران توسط مسلمانان و تغییرات عمده در جهان‌بینی مردم
* تشکیل دولت متمرکز اسلامی
* تشکیل دولت‌های ایرانی
* تولد سبک‌های جدید خراسانی، رازی و آذری

**قرون اولیه**

* تأثیرات نظام شهرنشینی دوران ساسانی
* الگوی حاکم بر این مرحله:
* شهرهای نوساز (نماد قدرت و وحدت سیاسی)
* شهرهایی با رنگ و بوی اسلامی (ایجاد مسجد و بناهای جدید)
* شکوفایی هنر ایرانی در قالب معماری و عناصر زیبایی‌شناسی شهری

**قرون میانی**

* تغییر اساسی ساختار شهرها با گشایش شبکه‌های ارتباطی
* رونق شهرنشینی و احداث میدان و خیابان به همراه بازارها و کاروانسراها
* اوج اقدامات در عهد صفوی (سلطنت شاه عباس اول)
* مکتب جدید بر اساس الگوی آرمانی صفویه
* افت فعالیت‌های شهرسازی با انقراض حکومت صفویه

**قرون متاخر**

* فعالیت‌های اندک در زمان قاجاریه (احداث میادین در تهران)

**انواع سبک‌های به وجود آمده بعد از اسلام**

* سبک خراسانی (قرن 1 تا 4 هجری)
* سبک رازی (قرن 4 تا 7 هجری)
* سبک آذری (قرن 7 تا 11 هجری)
* مکتب اصفهان (قرن 11 تا اواسط 13 هجری)

**1. سبک خراسانی**

* نهضت‌های مختلف علمی، ادبی، آموزشی و مذهبی
* سازمان شهر در دولت سامانی
* انسجام اندام‌واره‌ای فضاهای کالبدی

**شهرسازی سبک خراسانی**

**معماری در این دوره**

* ویژگی‌های سبک خراسانی:
* پلان مستطیل شکل
* ساده و بی‌پیرایه
* مصالح اولیه خشت خام و آجر
* قوس‌های بیضی، تخم‌مرغی، ناریپ
* استفاده از گنبد
* استفاده از تک منار منفک
* فضای شبستانی یا چهل ستونی
* مهمترین بناها:
* مسجد جامع فهرج
* اصل مسجد جامع اصفهان
* اصل مسجد جامع اردستان
* اصل مسجد جامع نیریز
* مسجد جامع میبد
* مسجد جامع نائین
* مسجد جامع ابرقو
* مسجد تاریخانه دامغان

**2. سبک رازی**

* دومین سبک معماری پس از اسلام در ایران
* اوج در دوره سلجوقی
* حذف فضای شبستانی و احداث ایوان، گنبد با پلان چهار ایوانی
* تأثیر سبک پارسی و پارتی

**شهرسازی سبک رازی**

* دستاوردهای معماری:
* ساختمان با کارکردهای متفاوت (مدارس، آرامگاه‌ها)
* استفاده از طرح چهار ایوانی
* استفاده از تاق‌های چهار بخش، کاربندی
* ساخت گنبد به روش‌های مختلف
* استفاده دوباره از مصالح مرغوب
* به کار بردن آجر پیشبر
* ابداع شیوه معقلی
* به کار بردن نگاره‌های آجری و گچ‌بری‌ها

* ویژگی‌های سبک رازی:
* استفاده از آجر با بهترین کیفیت
* مسجد جامع اردستان
* مقبره امیر اسماعیل سامانی در بخارا

**3. سبک آذری**

* منسوب به آذربایجان (سبک مغول یا ایرانی-مغول)
* مقارن با دوره حکومت ایلخانان
* آغاز با ورود مغولان و ادامه تا زمان صفویه
* استفاده بیشتر از هندسه در طراحی

**شهرسازی سبک آذری**

* فقدان شبکه شهری
* رشد تک‌شهرها (تبریز)
* شهر شام غازانی، ربع رشیدی و سلطانیه
* ویژگی‌های کالبد شهری:
* رشد تک‌شهرها
* طرح شطرنجی
* جدا بودن محلات

**4. مکتب اصفهان**

* رشد مذهب شیعه و استقرار دولت صفوی
* تکیه بر مفاهیم عرفانی و شریعت
* متمرکزترین دولت ایرانی دوره اسلامی
* تأسیسات زیرساختی و رونق شهرگرایی
* ترکیبی از فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و بازرگانی
* جمع‌بندی ماهرانه از هنر، معماری و شهرسازی
* شهر ـ قدرت، شهر ـ نمایش، شهر ـ بازار، شهر ـ سرمایه و شهر ـ ایوان
* ارتباط مستقیم شهر با منطقه تحت نفوذ

* ویژگی‌های سبک اصفهانی (تزئینی‌ترین سبک معماری ایرانی)