پروژه فرآیند طراحی و کیفیت فضای شهری عناصر، ادراک، فرهنگ و تحقق‌پذیری

خلاصه ای از پروژه:

فرآیند طراحی فضای شهری شامل مراحلی سیستماتیک است که با انتخاب گروهی از متخصصین (طراحان شهری، برنامه‌ریزان، روانشناسان محیطی، جامعه‌شناسان، اقتصاددانان، حقوقدانان و مهندسین مرتبط) آغاز می‌شود. سپس، اهداف طرح با تلفیق اطلاعات مردمی، مسئولین، طرح‌های بالادست و توقعات مختلف، تبیین و توسط کارفرما تایید می‌شوند. در ادامه، اطلاعات جمع‌آوری و تنظیم شده، با استفاده از ابزارهایی مانند جدول SWOT تحلیل و آنالیز می‌گردند. بر اساس این تحلیل‌ها، سیاست‌گذاری و استراتژی طرح شکل گرفته و گزینه‌های مختلف (آلترناتیوها) ارائه می‌شوند. پس از ارزیابی گزینه‌ها، طرح بهینه انتخاب و پس از تصویب، وارد فاز اجرا می‌شود. در نهایت، با توجه به پویایی فضای شهری، تدوین زمان کنترل برای ارزیابی و انطباق با شرایط متغیر ضروری است. تحقق‌پذیری طرح در تمامی مراحل باید مدنظر قرار گیرد.

کیفیت منظر شهری از طریق عناصر و روابط بین آن‌ها تعریف می‌شود، که شامل کیفیت‌های فضایی (شدت، تنش، نقش‌انگیزی)، کیفیت‌های بین عناصر (تعادل، تقارن، تناسب، تفوق، وضوح، تراکم) و کیفیت‌های رابطه عنصری خاص با دیگر عناصر (تضاد، تقابل، تجانس، مزیت، انسداد، تاکید، محصوریت، تنگی، گشادی، توالی) است. کیفیت سکانس‌ها نیز با عناصری مانند تباین، تکرار، یک‌مرتبگی، ضرب‌آهنگ و سلسله‌مراتب تعریف می‌شود. این عناصر و کیفیت‌ها با هم، تجربه و ادراک شهروندان از فضا را شکل می‌دهند.

درک فضا نیازمند حرکت و زمان است؛ حرکت در فضای شهری باعث ادراک صحنه‌های متوالی و ایجاد تجربیات مختلف می‌شود. کیفیت این فضاهای متوالی بستگی به عواملی مانند محصوریت، یک‌مرتبگی، تنگی و گشادی فضا، سرپوشیده بودن، سایه روشن، تاکید کالبدی، موانع بصری و عوامل وحدت دارد. فضا در طول زمان باید هویت خود را حفظ کند تا از بحران هویت جلوگیری شود. فرهنگ نیز به عنوان روش زیستن و اندیشیدن، نقش مهمی در طراحی دارد و معماری به عنوان بخشی از فرهنگ، باید اندیشه‌های ذهنی را عینیت بخشد. تحقق‌پذیری طرح‌ها به دلیل مشکلات مالی، عدم هماهنگی بین سازمان‌ها، مغایرت با طرح‌های بالادست و عدم وجود سیاست‌های مدیریتی کلان، با چالش‌هایی روبرو است که نیازمند ایجاد یک ستاد هماهنگی در سطح شهر است.

عناوین و فهرست کلی پروژه:

فرآیند طراحی فضای شهری
* عناصر و کیفیت‌های منظر شهری
* انسان، حرکت، زمان، فضا، فرهنگ
* تغییر اهداف کلان
* تحقق‌پذیری طرح‌ها
* شهر، فرهنگ و فضا (عمومی و خصوصی، باز و بسته، فضاهای گم‌شده، فضای شهری)
* معیارهای کیفی سنجش فضا
* محیط و لایه‌های ادراکی فضای شهری
* شکل‌گیری تصویر ذهنی (سیما)
* کمیت و کیفیت فضا