پروژه مناره تاریخچه، کارکردها و تحولات معماری در جهان اسلام

خلاصه ای از پروژه:

مناره‌ها که اغلب در مساجد دیده می‌شوند، در طول تاریخ اسلام کارکردهای متنوعی داشته‌اند. اگرچه اذان‌گویی به عنوان مهم‌ترین دلیل وجود مناره شناخته می‌شود، اما این موضوع مورد بحث است، زیرا می‌توان از بام مسجد نیز اذان گفت. ریشه واژه “مناره” به معنای مکان نور یا آتش است و در گذشته برای ارسال علائم با دود یا آتش و همچنین به عنوان چراغ خانه و محل دیده‌بانی استفاده می‌شده است.

ساخت مناره‌ها به سال ۴۵ هجری قمری برمی‌گردد و با ساخت یک برج سنگی در بصره آغاز شد. این اقدام در پاسخ به معماری کلیساهای مسیحی در شام صورت گرفت و هدف آن نشان دادن برتری معماری اسلامی بود. مسلمانان با الهام از برج‌های ناقوس کلیساها، مناره‌ها را به عنوان نمادی از قدرت و هویت اسلامی بنا کردند.

شکل و شمایل مناره‌ها نیز نشان‌دهنده کارکردهای مختلف آن‌ها در دوره‌های تاریخی گوناگون است. مناره‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: مناره‌هایی با فضاهای داخلی فراوان که جنبه‌های زیبایی‌شناختی و هنری پررنگ‌تری دارند، و مناره‌هایی با فضای داخلی محدود که برای پیام‌رسانی، از جمله اذان‌گویی، استفاده می‌شده‌اند. در ایران نیز مناره‌های مارپیچ و استوانه‌ای به شکلی متفاوت توسعه یافتند و به عنوان پلی واسط بین معماری مناره‌های شرقی و غربی جهان اسلام عمل کردند.

مناره‌ها علاوه بر اذان‌گویی، به عنوان میل راهنما برای کاروان‌ها، نماد پیروزی و محل خبررسانی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اجزای اصلی مناره‌ها شامل پایه، ساقه، سرپوش و رأس است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. مناره‌های تاریخی متعددی در ایران وجود دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به مناره خسروگرد، مناره رهروان و منار گار اشاره کرد که هر کدام دارای معماری و تزئینات منحصر به فردی هستند.

عناوین و فهرست کلی پروژه:

۱. مناره و کارکردهای آن در تاریخ اسلام
* مهمترین دلیل وجود مناره در مساجد: اذان گویی
* اولین مناره
* تبارشناسی ریشه واژه «مناره»
* شناخت کارکردهای مناره ها با توجه به شکل و شمایل آنها
۲. کاربرد مناره‌ها
* میل راهنما
* اذان‌گویی و خبررسانی
* مناره نماد پیروزی
۳. اجزاء مناره‌ها
* پایه یا سکو
* ساقه
* سرپوش
* رأس
۴. مناره خسروگرد
۵. مناره ی رهروان مناره ای با معماری متفاوت
۶. منار گار
۷. مسجد سین
۸. مناره زیار
۹. مناره برسیان
۱۰. مناره علی
۱۱. ساربان